کدام گفتمان؟

یادداشتی از حجت الاسلام ثقفی، مسئول بنیاد فرهنگ و اندیشه انقلاب اسلامی:

امروز در رادیو گفتگو در یک مناظره گفتم بنده نه اصولگرا هستم نه اصلاح طلبم و این تقسیم بندی را قبول ندارم و نقل به معنا کردم رهبری این تقسیم بندی را مزخرف می دانند. برای اینکه کسانی ممکن است مستند این ادعای بنده را طلب کنند دو نمونه از بیانات رهبر معظم انقلاب را می آورم تا منشاء برداشت بنده روشن باشد.

البته این حرف بنده توهین به افرادی که خود را اصولگرا یا اصلاح طلب می دانند نیست. مدعای حقیر روشن است. به نظر بنده این تقسیم بندی سیاسی در کشور به انتهای خود رسیده و اکنون این دو جریان بیشتر به دو باشگاه سیاسی شبیه شده اند.

اما دو بخش از بیانات رهبری در خصوص جناحبندی رایج در کشور یکی در باره جریان چپ و راست که مربوط به دهه شصت و دیگری جریان اصلاح طلب و اصولگرا مربوط به دهه هفتاد است. برای آشنایان با سیاست معلوم است که جریانی که خود را چپ و طرف مقابل خود را راست می دانست بعدا خود را اصلاح طلب نامید و لذا جریان مقابل این جناح نیز خود را اصولگرا نامید. البته اکنون دیگر کمتر کسی از اصولگرایان خود را اصولگرا می نامد

اینک بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی :

بیان اول: “بنده به هشیارى مردم کاملًا مطمئنّم. مردم ما هشیارند؛ اما معنایش این نیست که آدم دغلى نخواهد توانست با پشت‏هم‏اندازى و تبلیغات گوناگون، فضا را غبارآلود کند و از آب گل ‏آلود ماهى بگیرد. با وجود اینکه مردم هشیارند، بازهم ممکن است کسانى با یک نوع پشت ‏هم‏ اندازى و با یک نوع تبلیغات، فضا را غبارآلود کنند و از آب گل ‏آلود ماهى بگیرند. خارجی ها هم که به این مسائل دامن مى ‏زنند و به دروغ، مردم ایران را تقسیم مى‏ کنند. تقسیماتى که خارجیها از مردم مى ‏کنند، اغلب خلاف واقع و دروغ است. عدّه ‏اى «راست»، عدّه ‏اى «چپ»، عدّه ‏اى «سنتى»، عدّه ‏اى «مدرن» … این‏ها همه ‏اش حرفهاى بى ‏ربط و مزخرفى‏ است که خارجیها القا می‏کنند. البته یک عدّه آدم‏هاى ساده هم در داخل، بدشان نمى ‏آید که بگویند ما جزو فلان دسته هستیم! خیال مى ‏کنند که این یک افتخار است. نه آقا! جزو ملت ایران باشید. جزو توده ‏ى انقلابى مردم باشید. جزو این جماعت و ملت دین‏ باور باشید. اسمهاى چپ و راست و قدیم و جدید و امثال این‏ها، افسانه است. این‏ها واقعیت ندارد. به دلیل اینکه هیچ‏کدام از این گروههایى هم که آن‏ها ذکر مى ‏کنند، هیچ تفکّر مدوّنى ارائه نکرده ‏اند. دسته ‏بندى گروهها با ارائه تفکّرِ مدوّن امکان‏پذیر مى ‏شود. در شرایط فعلى، گروههاى موجود چه تفکّر مدوّنى دارند که ادّعا شود این با آن، این تفاوت را دارد! که این مدرن است، این نمى ‏دانم چپ است، این راست است! این‏ها حرفهاى بى ‏معنى است. حرفهاى بى ‏ربطى است که خارجیها و تبلیغات بیگانه، عنوان مى‏ کنند. (بیانات در دیدار پرسنل و فرماندهان ارتش۲۸/ ۰۱/ ۱۳۷۵)

بیان دوم: “بنده دعواى اصلاح‏طلب و اصول‏گرا را هم قبول ندارم؛ من این تقسیم‏بندى را غلط مى ‏دانم. نقطه ‏ى مقابل اصول‏گرا، اصلاح‏ طلب نیست؛ نقطه مقابل اصلاح‏ طلب، اصول‏گرا نیست. نقطه‏ ى مقابل اصول‏گرا، آدم بى ‏اصول و لاابالى است؛ آدمى که به هیچ اصلى معتقد نیست؛ آدم هرهرى مذهب است. یک روز منافع او یا فضاى عمومى ایجاب مى‏ کند که به‏ شدت ضد سرمایه‏ گذارى و سرمایه ‏دارى حرکت کند، یک روز هم منافعش یا فضا ایجاب مى‏ کند که طرف‏دار سرسخت سرمایه‏ دارى شود؛ حتّى به شکل وابسته و نابابش! نقطه‏ ى مقابل اصلاح ‏طلبى، افساد است. بنده معتقد به اصول‏گراى‏ اصلاح‏ طلبم‏؛ اصول متین و متقنى که از مبانى معرفتى اسلام برخاسته، با اصلاح روش‏ها به صورت روز به روز و نوبه ‏نو. ما باید روش‏ها را اصلاح کنیم. در روش‏ها اشتباه و نقص وجود دارد. گاهى به مرحله‏ اى مى ‏رسیم که امروز دیگر جواب نمى ‏دهد؛ باید مرحله‏ ى دیگرى را شروع کنیم. حفظ اصول و اصلاح روش‏ها، معناى اصلاح ‏طلبى است. ( ۱۹/ ۰۲/ ۱۳۸۴بیانات در دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاه‏هاى استان کرمان )

جالب اینکه بعد از این بیانات رهبری یک حزب سیاسی دیگر به نام اصولگرایان اصلاح طلب یا اصلاح طلبان اصولگرا اعلام موجودیت کرد و معلوم نمود اساسا این دسته از سیاسیون تا دریافت اندیشه رهبری هنوز فاصله دارند.

اما اینکه آیا ما قائل به دو گفتمان اصولگرا و اصلاح طلب هم نبوده و این دو را به رسمیت نمی شناسیم؟ پاسخ این است که ما گفتمان مدونی از این دو جریان ندیده ایم تا در ارزیابی این دو گفتمان ادعایی نظر بدهیم . در مقابل مدتهاست در خصوص مکتب انقلاب اسلامی کار کرده ایم. مکتبی که هم قابلیت ایجاد یک چتر گفتمانی در حوزه ی نظری دارد و هم ظرفیت پذیرفتن یک تکثر سیاسی سالم را در عمل داراست.